Peter Nestler: 03

1 April, 2017 - 15:45
Sphinx cinema

Jean-Marie Straub omschreef Peter Nestler ooit treffend als “un documentariste non réconcilié.” Hier is een filmmaker, zo meende hij, die niet probeert een werkelijkheid vast te leggen om ze te doen overeenstemmen met vooropgestelde denkbeelden. Hij besteedt eenvoudigweg aandacht aan wat zich voor hem bevindt: aan mensen en hun alledaagse omgeving, hun rollen in productie- en veranderingsprocessen, hun getuigenissen van onrechtvaardigheid en verzet. Bovenal laat hij mensen praten in plaats van voor hen te spreken en stelt hij vertrouwen in wat zij te zeggen hebben in plaats van te herhalen wat ze verwacht worden te zeggen. Door de uiterste aandacht te besteden aan tastbare werkelijkheden en stemmen die al te vaak worden genegeerd of verwaarloosd, slaagt de filmmaker erin de wereld op een nieuwe manier te kaderen. Hartmut Bitomsky, een andere openlijke bewonderaar van Nestlers werk, omschreef deze aanpak als één van “Finden, Zeigen, Halten” (vinden, tonen, vasthouden): zoals een archeoloog die geduldig en zorgvuldig peilt naar sporen van geschiedenissen die het heden blijven achtervolgen.

_______________

 

In the presence of Peter Nestler.

Ödenwaldstetten

Peter Nestler
,
DE
,
1964
,
16mm
,
b&w
,
36'

Een portret van het Zwabische dorp Ödenwaldstetten, gemaakt in samenwerking met Kurt Ulrich. De film toont het leven en werk van de inwoners en documenteert hoe het proces van industrialisering een impact heeft gehad op de rurale cultuur van de dorpsgemeenschap. “Voor mij is het een beeld van Duitsland en zijn geschiedenis vervat in één dorp. Als je in Ödenwaldstetten, zoals elders in Duitsland, het historische aansnijdt, kom je steeds terecht bij wat gebeurd is tijdens het Nazi regime. Maar als je in die tijd dit onderwerp aankaartte werd je verweten ‘het eigen nest te bevuilen’. De film was dus controversieel doordat het de confrontatie aanging met het Nazi verleden, maar het gevolg was dat de vorm werd bekritiseerd als zijnde ‘onprofessioneel’. In Ödenwaldstetten maakte ik enkel gebruik van de verklaringen van de landbouwers. Ik woonde een aantal weken in bij een oude landbouwer en ’s avonds nam ik tussen pot en pint notas van zijn uitspraken, die woord voor woord werden overgenomen in het zogenaamde commentaar... Voor de uitzending werd ik gevraagd om veranderingen door te voeren, met het argument dat het publiek de film niet zou begrijpen. De stellingen van de landbouwers konden niet op zichzelf gepresenteerd worden, ze moesten toegelicht worden. Ik weigerde veranderingen aan te brengen en interpreteerde het verzoek als minachting jegens de kijkers.” (Peter Nestler)

Die Judengasse / The Jewish Lane

Peter Nestler
,
DE
,
1988
,
16mm
,
colour
,
44'

De ontdekking van overblijfselen van Die Judengasse in Frankfurt motiveerden Peter Nestler om de geschiedenis van de Joden in de stad te reconstrueren. Tijdens 800 jaar Joodse geschiedenis in Frankfurt waren er drie gemeenschappen. De eerste twee werden het slachtoffer van pogroms in de 13e en 14e eeuw. De derde doorstond verschillende eeuwen en werd het spirituele centrum voor Joden wereldwijd. De Joodse Steeg — het getto van de stad — was de werkplaats van talloze rabbi’s en godsdienstfilosofen die vandaag nog steeds worden gevierd. Veel bekende bankiers, zoals de Oppenheimers en de Rothschilds, kwamen er vandaan. Maar het was ook een gevangenis, onverdragelijk in zijn sombere engheid, de verstrengeling van huizen, gevels, aanbouwingen, de omgevende gettomuur, de rioolstank. Het getto werd niet voor niks de ‘hel’ genoemd door de lokale bevolking. Tijdens de moeizame Joodse emancipatie in de eerste helft van de 19e eeuw werd de steeg tegelijk een toeristische attractie en een schandvlek voor de stad. Die Judengasse werd uiteindelijk afgebroken in de periode tussen 1870 en 1890. Ondanks de moorddadige periode van het Duits fascisme, het antisemitisme en de Holocaust zijn nog steeds veel historische sporen van de Joden van Frankfurt terug te vinden. De film van Nestler traceert deze geschiedenis van de middeleeuwen tot het heden. Die Judengasse eindigt niet met het neerhalen van de gebouwen. Een belangrijk, schokkend hoofdstuk behandelt de neergang van de derde gemeenschap die in 1932 nog 30.000 leden telde.