4 - Jocelyne Saab - Children of War / Beirut, Never Again / Beirut, My City

5 April, 2020 - 14:00
Paddenhoek

Once you hold a camera, you assert yourself through your profession. You react with your sensitivity as a woman — I don’t deny it. On the contrary ... Maybe, in order to define it, although I can’t say for sure, maybe it’s about a gaze that lingers less on the surface of things, like that of cannons or armies. I always preferred to know the sensitivity of people in their details, the children, the women, the men, the daily life of human beings ... In this field, people are so astonished to see a woman arriving that they make space for her and they respect her.

Jocelyne Saab (1948-2019) werd geboren en groeide op in Beiroet. Na haar studies economie aan de Sorbonne in Parijs, werkte Saab mee aan een muziekprogramma voor de nationale Libanese radio en werd vervolgens door dichter en kunstenaar Etel Adnan gevraagd aan de slag te gaan als journalist. In tegenstelling tot de meeste oorlogsverslaggevers die naar conflictgebieden moeten afzakken om hun beroep uit te oefenen, kwam de oorlog in 1975 naar Saabs geboorteland. Datzelfde jaar betekende de start van haar carrière als filmmaker met Le Liban dans la tourmente, een relaas van de verschillende drijfveren en belangen achter het beginnende conflict. De oorlog zou nog 15 jaar aanslepen en Saab legde de verschrikkingen ervan vast in haar opmerkelijke “Beiroet Trilogie”, bestaande uit Beyrouth jamais plus (1976), Lettre de Beyrouth (1978) en Beyrouth, ma ville (1982) — kronieken die ongeëvenaard zijn in zowel hun ethische integriteit als emotionele impact. De oprechtheid en empathie die Saab aan de dag legde bij de oorlog in haar thuisland kenmerkt ook haar andere documentaires. Of het nu ging om het filmen van de strijd van het Polisariofront in de woestijn van de Westelijke Sahara, de gevolgen van president Sadats Infitah-beleid in Egypte, of de nasleep van de Iraanse revolutie van 1979, met haar veelzijdige blik schiep ze een beeld van het Midden-Oosten dat ver weg bleef van simpele reducties.

“Ik denk dat wat mijn parcours typeert, is dat ik altijd coherent ben willen blijven. Ik was steeds bereid te vechten voor waar ik in geloof, het tonen en analyseren van dit Midden-Oosten dat me zo passioneert. Toch had ik er op een dag genoeg van, of liever: mijn ogen waren het moe. Ik kon niets meer zien — te veel dood en ellende. Toen ging ik verder met fictie.” Haar overstap naar fictie kwam er in 1981 als second unit-regisseur voor Die Fälschung van Volker Schlöndorff. Kort daarna maakte ze haar fictiedebuut, Gazl Al-Banat (1985), dat zich afspeelt in hetzelfde door oorlog verscheurde Beiroet dat ze tien jaar eerder had gedocumenteerd. Nadat de oorlog het hele land dooreen had geschud, probeerde Saab met Il était une fois Beyrouth in 1994 — aan de vooravond van het eeuwfeest van de cinema — het filmische geheugen van de Libanese hoofdstad te redden. In 2005 werd ze gecensureerd en met de dood bedreigd voor het maken van Dunia, een film gemaakt in Caïro over verlangen, genot en vrouwelijke seksualiteit binnen de context van de Islam. Tot haar dood in januari 2019 bleef Saab toegewijd aan wat ze zelf zag als haar “twee onwankelbare obsessies: vrijheid en herinnering”.

 

In the presence of Mathilde Rouxel

Les Enfants de la guerre (Children of War)

Jocelyne Saab
,
FR, LB
,
1976
,
16mm
,
10'

Enkele dagen na het bloedbad van Karantina, een moslimwijk in Beiroet, ontmoette Jocelyne Saab kinderen die aan de slachtpartij waren ontsnapt, maar zwaar getraumatiseerd achterbleven door wat zich voor hun ogen had afgespeeld. Saab gaf de kinderen krijtjes en moedigde hen aan om te tekenen terwijl de camera filmde. Ze stelde vast dat de kinderen alleen oorlogje speelden en dat de oorlog ook voor hen al snel een manier van leven zou worden.

“Children of War denounces the violence that is inflicted on children of ten years old who can no longer speak, think or draw other than in terms of war: they mimic war.”

 

Arabic / French spoken, English subtitles

Print courtesy of Internationale Kurzfilmtage Oberhausen

Beyrouth, jamais plus (Beirut, Never Again)

Jocelyne Saab
,
FR, LB
,
1976
,
16mm
,
25'

In wat het eerste deel van Saabs “Beiroet trilogie” zou worden, vermengen geschut en gezang zich met een poëtische voice-over van de Libanese schrijver en schilder Etel Adnan, die ook een tekst schreef voor Lettre de Beyrouth. De film gaat op zoek naar tekenen van leven te midden van de platgebombardeerde gebouwen en verdwaalde kogels in een spookstad waar zelfs de kinderen soldaten, plunderaars en puinzoekers zijn geworden.

This film marks a turning point. It’s a wandering drift through a destroyed Beirut. To express my sensitivity to a country that I love and that has been destroyed, I asked the Lebanese poet Etel Adnan to write the commentary. Our two sensibilities found one another. This commentary was surprising to many because it doesn’t respect the rules of reportage. It’s a poem expressing personal impressions that could be those of all Lebanese.

 

Arabic / French spoken, English subtitles

Beyrouth, ma ville (Beirut, My City )

Jocelyne Saab
,
FR, LB
,
1982
,
16mm
,
35'

In Beyrouth, ma ville keren Saab en haar medewerker, de toneelschrijver en regisseur Roger Assaf, na de invasie van Israël in 1982 terug naar wat nog slechts een schim van haar voormalige thuis is. Ze vinden er kleine sprankjes hoop te midden van de chaos van vluchtelingenkampen en het puin van gedecimeerde buurten.

I consider this to be my most important film, the one that is the closest to my heart. In 1982, my house was burning. That’s not nothing. It was a very old house. 150 years of history went up in flames and disappeared. All of that is suddenly destroyed. The family home, wiped off the map, gone from the city, having become a pile of ruins.

 

Arabic / French spoken, English subtitles

Print courtesy of Cinémathèque Française