Courtisane festival 2020
- SPHINX CINEMA, MINARD, KASKCINEMA, PADDENHOEK - GENT
- CANCELLED (COVID-19)
Dear friends,
We never thought this could happen but we're afraid we have to cancel the Courtisane festival (1-5 April 2020). We strongly feel it would be irresponsible to organise an international festival in these difficult times.
Please take care of one another,
Warm regards, Courtisane
“For us from the Maghreb, who have dreamt, especially on the basis of the Western imaginary, of the renaissance of the couple in the sun, for us women who have filmed in the Arabic language in a cave of heat, of memory and ancestral whispers, I would like to say how much hearing a rebellious woman’s character brazenly taking apart her revolt in the Arabic language gives us confidence.”
Schrijver en filmmaker Assia Djebar schreef deze pakkende zinnen in het begin van de jaren 1980, net na het voltooien van haar eerste film La nouba des femmes du Mont Chenoua, één van de bijzondere werken die hier worden vertoond als onderdeel van het Out of the Shadows programma, naast films van Atteyat Al-Abnoudy, Jocelyne Saab en Heiny Srour.
Djebar schreef deze regels over een boek wiens uitroep van verontwaardiging blijft nazinderen, een halve eeuw nadat het werd geschreven: Nawal Al Saadawi’s Dar el Nddab (Woman at Point Zero). Het hoofdpersonage in dit kleinood is Ferdaous. Zij vertelt gedurende een nacht haar leven aan een arts die de gevangenis bezoekt, terwijl ze wacht op haar executie omwille van het doden van een man. In haar getuigenis over haar gevecht voor waardigheid in een wrede patriarchale maatschappij vindt Assia Djebar een strijdperk en een startpunt voor andere vrouwen die opkomen tegen oppressie en marginalisering. De enorme kracht van het werkstuk, schreef Djebar, huist in een blik die lichamen versterkt om tegen elke prijs te weerstaan aan de verstikking, en in een stemtimbre die niet jammert, die niet langer smeekt, maar beschuldigt.
Een tiental jaren na Djebar’s passionele pleidooi voor dit boek, maakte een ander personage genaamd Ferdaous haar opwachting. Deze keer niet in een roman maar in een film die ook onderdeel vormt van dit festivalprogramma: Queen of Diamonds van Nina Menkes. Op het eerste zicht vertonen deze film en het boek weinig overeenkomsten. Maar wat de naamgenotes met elkaar verbindt is hun ervaring van verstikking. Menkes’ hommage aan Al Saadawi’s werk kadert Ferdaous alsof ze gevangen zit in een wereld die nooit de hare wordt. Maar terzelfdertijd bewaart ze een weerspannigheid die weerstaat aan de dominante orde. Ferdaous — die een zus van Chantal Akermans Jeanne Dielman zou kunnen zijn — is niet zomaar een “woman at point zero”: ze behoudt de status van een enigma, een onirische figuur die weigert het verpletterende gewicht van onderdrukking te ondergaan.
Er zijn vele evocaties van Ferdaous in dit programma terug te vinden. Van Vitalina Varela tot Madame Beudet, steeds opnieuw sluiten figuren van weerstand zich aan bij het protest waar Lis Rhodes ons aan herinnert in Light Reading:
she will not be placed in darkness
she will be present in darkness
only to be apparent
Tegen de hedendaagse krachten van oppressie in, vervoegen een veelheid van verzettende blikken en beschuldigende stemmen het strijdperk dat Assia Djebar aantrof in het verhaal van Ferdaous, ons uitnodigend om te delen in wat we vandaag misschien het hardst nodig hebben, hier en elders: vertrouwen.