CINEMATEK is verheugd om Trinh T. Minh-ha te verwelkomen en een retrospectieve van haar werk te presenteren. Deze onafhankelijke Amerikaanse filmmaker van Vietnamese afkomst, feministisch en postkoloniaal theoretica en professor aan de University of California, Berkeley is Artist in Focus op het Courtisane festival, dat plaatsvindt in Gent van 29.03 tot 02.04.
“Ik ben niet van plan om te praten over ; gewoon spreken in de nabijheid van.”
Met deze woorden, uitgesproken in haar debuutfilm Reassemblage, beschrijft Trinh T. Minh-ha de positie die ze in haar hele oeuvre aanneemt. Een positie die gekenmerkt wordt door een aversie voor institutionele autoriteit en deskundigheid en daarentegen gegrond is in belichaamde ervaring en continue zelfbevraging. Het ervaringsgerichte in haar werk heeft echter weinig te maken met het persoonlijke of subjectieve: het “ik” bestaat er eerder als een open ruimte om anderen uit te nodigen het te bewonen. Die drang om begrenzingen en verwachtingspatronen te doorbreken en de interpretatieve claims van autoritaire vormen uit te dagen spreekt ook uit haar schrijven: haar invloedrijk boek Woman, Native, Other (1989) is in de eerste plaats een bevraging van de tegenstrijdige imperatieven waarmee een “ik”, als “vrouw uit de derde wereld”, geconfronteerd wordt bij het creëren en bij het bekritiseren van de rol van maker, intellectueel en antropoloog.
Sinds het begin van de jaren 1980 problematiseert Trinh T. Minh-ha, geboren in Hanoi in 1952 en tijdens de Vietnamoorlog geëmigreerd naar de VS, de vormen van reductionisme en essentialisme die ons zelf- en wereldbeeld beïnvloeden. Haar films zijn gegrond in de vraag: waarom niet een land, een volk, een cultuur benaderen door uit te gaan van wat bij een beeld hoort, of bij een naam zoals ‘Senegal’, maar ook ‘Vietnam’, ‘China’, of ‘Japan’ ? Wat staat precies voor en spreekt tot een culturele of politieke gebeurtenis? Hoe kan men via het medium van cinema tonen, vertellen en ontvangen eerder dan louter representeren? Met andere woorden, Trinh beschouwt een gegeven naam of een opgenomen beeld niet als finaliteit maar als vertrekpunt. Zo zoekt ze in haar nieuwste film What about China? niet naar het “ware” gezicht van China, maar beweegt ze zich onder het beeld van wat als vanzelfsprekend wordt beschouwd in onze dagelijkse verhouding tot het land, bepaald door de media en andere vormen van beeldvorming.
In contrast tot het eindeloze discours over een virtuele grenzeloosheid in een geglobaliseerde wereld, ontsluiert en doorprikt Trinh T. Minh-ha de afscheidingen en afbakeningen die onze plaats in en verhouding tot de wereld bepalen. “Reality is delicate,” zegt ze in Reassemblage, en het is dat constante, weifelende aftasten van de werkelijkheid, wars van aanspraken op authenticiteit, autoriteit of neutraliteit, die uit haar werk de kracht laat spreken om uit onze verkokerde wereld te breken.
