02: Paulo Rocha

4 April, 2019 - 17:00
KASKCINEMA

“A perfectly ‘disorienting’ film... Disorientation occurs when the next door opens, out of the blue, onto the distance. In A Ilha dos Amores, next door is Portugal and it opens onto Asia. We think we know Portugal, and we are wrong. We know that we don’t know much about Portuguese literature, but we do not even suspect that between Portugal, its colonies and its outposts there is a literature of exile, a tenuous axis that has linked Lisbon to Macau or Nagasaki for centuries. We don’t know about Wenceslau de Moraes (but at the end of Rocha’s film we love him). We no longer have the right to ignore that Portugal is a small country that produces many wonderful films. ‘Artisanal, anarchic and visionary cinema,’ as Paulo Rocha puts it.” — Serge Daney

We ontdekten het werk van de Portugese filmmaker Paulo Rocha (1935-2012) dankzij Pedro Costa, die op het Courtisane Festival 2015 de restauratie van diens tweede langspeelfilm, Mudar de Vida (1966), voorstelde. Ondanks de groeiende kritische bijval die volgde op het verschijnen van deze film, verdween Rocha van het toneel tot hij in 1982 een wonderlijke comeback maakte met A Ilha Dos Amores. Rocha deed meer dan een decennium over het maken van deze film, die de kijker meeneemt op een langzame reis in het spoor van Wenceslau de Moraes (1854-1929), een toonaangevende stem in de Portugese oriëntalistische literatuur. Nieuwe restauraties van A Ilha Dos Amores en het aanverwante A Ilha de Moraes (1984) maken het nu mogelijk om dit uitzonderlijk werk te herontdekken in al zijn singuliere schoonheid, die Serge Daney beschreef als “une somptuosité plastique rare, toujours osé, et qui ne doit rien à personne”.

A Ilha dos Amores (The Island of Love)

Paulo Rocha
,
JP, PT
,
1982
,
DCP
,
colour
,
169'

Paulo Rocha begon in de vroege jaren zeventig aan een project over het leven van Wenceslau de Moraes (1854-1929), een Portugese schrijver en voormalige marine-officier die zich in de late negentiende eeuw in Japan vestigde. Moraes, een gesloten maar temperamentvolle man, zou geplaagd door zijn eigen demonen en ontgoocheld door het politieke klimaat van zijn tijd, nooit meer terugkeren uit het Verre Oosten. De Anjerrevolutie in 1974 en haar politieke naschokken dwongen Rocha om het project om te gooien en een jaar later vertrok hij, net zoals Moraes destijds, naar Japan. In de daaropvolgende jaren deed hij niets anders dan het voorbereiden, schrijven, herschrijven en aanpassen van deze complexe en immense film fleuve, die hij uiteindelijk draaide in Lissabon en Tokyo tussen 1978 en 1981. De film is zowel een fusie als een clash van twee werelden en twee culturen, West en Oost. De hoofdstukken corresponderen met de Negen Liederen van de Chinese dichter Qu Yuan. De dood achtervolgt deze ritualistische en erotische reis in het spoor van de Grieks-Romeinse mythologie en het beroemdste dichtwerk uit de Portugese literatuur, Os Lusíadas van Camões. Moraes, de zwervende Portugees, is als gedoemde man ook een reflectie van zijn gedoemde land. A Ilha dos Amores is één van de meest moderne en gedurfde films ooit gemaakt. (Francisco Ferreira)

 

Restored in its original version by Cinemateca Portuguesa – Museu do Cinema.